Sedef hastalığının sebepleri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

Sedef hastalığı, kronik (uzun süreli) ve tekrarlayıcı bir otoimmün cilt hastalığıdır. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi normalde 28-30 günde olan cilt hücrelerinin yenilenme sürecini hızlandırarak 3-4 güne indirir. Bu hızlı hücre birikimi, ciltte kırmızı, pullu ve kaşıntılı plaklar oluşturur. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir ve genellikle dirsek, diz, saç derisi ve sırt gibi bölgelerde görülür.

Sedef hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Başlıca sebepler şunlardır:

• Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü önemli bir risk faktörüdür. Belirli genlerin (PSORS1 gibi) sedef hastalığı ile ilişkili olduğu bilinmektedir.
• Bağışıklık Sistemi Anormallikleri: T hücreleri gibi bağışıklık hücrelerinin aşırı aktif hale gelmesi, cilt hücrelerinin hızlı büyümesine yol açar.
• Çevresel Tetikleyiciler:
  • Enfeksiyonlar (boğaz enfeksiyonu gibi)
  • Stres
  • Cilt yaralanmaları (kesik, yanık, sürtünme)
  • Sigara ve alkol kullanımı
  • Bazı ilaçlar (lityum, beta blokerler, antimalaryal ilaçlar)
  • Hormonal değişiklikler
• Obezite: Aşırı kilolu olmak, sedefin şiddetini artırabilir.
• İklim: Soğuk ve kuru hava semptomları kötüleştirebilir.

Sedef hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, ancak semptomları kontrol altına almak, alevlenmeleri önlemek ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Tedavi, hastalığın şiddetine, tipine ve hastanın genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilir. Tedavi yöntemleri şunları içerir:

Hafif-orta şiddetli sedef için kullanılır:

• Kortikosteroid kremler: Enflamasyon ve kaşıntıyı azaltır.
• D vitamini analogları (kalsipotriol): Cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatır.
• Retinoidler (tazaroten): Hücre yenilenmesini düzenler.
• Nemlendiriciler: Cildi yatıştırır ve kuruluğu önler.

Orta-şiddetli sedef için uygulanır:

• UVB ışık tedavisi: Doğal güneş ışığının kontrollü versiyonu ile cilt hücrelerinin büyümesi yavaşlatılır.
• PUVA tedavisi: UVA ışınları ile psoralen adlı ilacın kombinasyonu kullanılır.

Şiddetli sedef veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda:

• Metotreksat: Bağışıklık sistemini baskılar.
• Siklosporin: İmmünosupresan bir ilaçtır.
• Retinoidler (asitretin): Şiddetli sedef formlarında kullanılır.

Orta-şiddetli sedef ve psoriatik artrit için:

• Hedefli tedaviler (TNF-alfa inhibitörleri, IL-17 inhibitörleri): Bağışıklık sisteminin belirli kısımlarını bloke eder.

Sedef hastalığı kişiden kişiye değişiklik gösterir, bu nedenle tedavi mutlaka bir dermatolog (cilt hastalıkları uzmanı) tarafından planlanmalıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve hastanın yaşam kalitesi önemli ölçüde iyileştirilebilir.