Fmf Hastalığı, Fmf (Familial mediterranen fever), MEFV geninden kaynaklanan kalıtımsal bir hastalıktır. Karın, akciğer ve eklemlerde meydana gelen iltihaplanmalar nedeni ile oluşur. Yahudi, Arap, Türk ve Ermeni kökenli kişilerde daha fazla görülür. Belli bir ırka mensup bir hastalık değildir. Hastalık kendini çocukluk döneminden itibaren belli etmeye başlar. Fmf hastalığında önceki kuşaklardan mutasyona uğramış bir gen vücudun iltihaplanmayı kontrol etmeye çalışırken sorun yaşanmasına neden olmaktadır.
Fmf hastalığı nedir?
Fmf'li hastalara tanı koymak oldukça zordur. Bazı fiziksel muayeneler ve hastanın aile geçmişi dinlenilerek teşhis edilmeye çalışır. Fmf hastalığını kesin olarak belirleyecek herhangi bir test bulunmamaktadır. Yapılan kan tahlilleri vücuttaki iltihap seviyesinin belirlenmesine yardımcı olur. Yapılan kan tahlilinde beyaz kan hücrelerinin fazla olması vücutta enfeksiyon olduğunun bir göstergesidir. Yapılan genetik testler ile vücutta mutant bir gen olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır fakat bu sonuçta fmf teşhisi koymak için yeterli değildir.
Bir kişide fmf hastalığı olabilmesi için biri anneden diğeri babadan gelen iki mutasyonlu kopya olması gereklidir. Yani iki ebeveyninde taşıyıcı olması gerekir. Fakat her taşıyıcı hasta anlamına gelmez. Anne babadan herhangi biri fmf hastası diğeri de taşıyıcı ise doğacak olan çocuk %50 oranla fmf riski ile karşı karşıyadır. Bu durumda akraba evlilikleri fmf riskini artıran en önemli faktörlerden biridir.
Fmf hastalığı belirtileri nelerdir?
Hastalığının en öne çıkan belirtileri yüksek ateş ve karın ağrısıdır. Atak sıklığı ve süresi hastadan hastaya değişmekte olup atakların olmadığı dönemde hasta kendini gayet iyi hisseder. Fmf hastalığı olan bir kişide ilk atak çoğunlukla 20 yaşından önce ortaya çıkar. Fmf hastalığının atakları 2-4 gün arasında değişmekte olup bazen daha uzun bazen de daha kısa sürebilir. Stresin hastalığı tetiklediği düşünülmektedir. Fmf atakları hiçbir belirti vermeden ansızın başlayan ataklardır.
- Fmf hastalığında atak süresince 40 dereceye ulaşan yüksek ateş söz konusudur. Ateş atağın başladığı ilk 24 saatten sonra düşebildiği gibi atak süresince de devam edebilir.
- Fmf hastalarının yaklaşık %95'inde şiddetli karın ağrısı bulgusu vardır. Karın ağrısı ateşlenme başlamadan önce başlayıp ateşlenme sona erdikten sonra da devam edebilmektedir.
- Özellikle ayak bileği ve sırtta oluşan eklem ağrıları, en önemli bulgulardan biridir.
- Bazı hastalarda kas ağrıları oluşup kendiliğinden geçmektedir.
- Erkek fmf hastalarında skrotal şişlik meydana gelmektedir.
- Fmf hastalığında optik nörit bir klinik belirti olarak bildirilmiştir.
- Ataklar sırasında ciltte bazı lezyonlar oluşabilmektedir. Özellikle ayak bileği ve bacakların ön tarafında pembe, mor renkli hafif kabarık döküntüler gözlemlenebilmektedir.
- Bazı fmf ataklarında tek taraflı ve şiddetli göğüs ağrıları oluştuğu da bildirilmektedir.
Fmf hastalığı, kadın hastalarda fertiliteyi olumsuz yönde etkileyerek tüplerde yapışıklıklara ve kısırlığa neden olabilmektedir. Bunun dışında fmf hastalığı vücutta amiloid birikmesine neden olarak proteinüri oluşturmaktadır. Proteinüri zamanla böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir. Fmf hastalığının tedavisi sırasında kullanılan ilaç, amiloid oluşumunu kısmen engellemektedir.
Fmf hastalığı tedavisi
Fmf hastalığının tedavisinde bitkisel kökenli bir ilaç olan kolsişım dispert kullanılmaktadır. İlaç mitoza metafazda etki ederek, hücre bölünmesini durdurduğundan dolayı monosit ve nötrofil kemotaksisini azaltır, lökosit düzeyini artırarak lizozomal degranülasyonu inhibe eder ve hücre duvarını sağlamlaştırır.
Kolsişın adı verilen ilacın düzenli kullanımı, fmf ataklarının sayısını ve şiddetini azalatarak amiloid birikimini engeller. İlacın ömür boyu kullanılması zorunludur. İlacın metabolitleri, idrar ve safra yolu ile vücuttan atıldığından dolayı güvenli bir ilaçtır. İlaç doktorun önerdiği dozda kullanıldığında yan etkileri nadir ve hafif olup, yüksek dozlarda kullanıldığında gastrointestinal kramp, karın ağrısı, ishal ve mide bulantısı ortaya çıkabilmektedir.
