Sert Dirsek (Dirsek Kontraktürü) Nedir?
Dirsek eklemi, kolun bükülmesini ve düzleşmesini sağlayan menteşe tipi bir eklemdir. "Sert dirsek" olarak bilinen durum, dirseğin tam olarak düzleştirilememesi (ekstansiyon kaybı) veya tam olarak bükülememesi (fleksiyon kaybı) ile karakterizedir. Tıbbi adı "dirsek kontraktürü"dür. Bu durum, eklemi çevreleyen yumuşak dokuların (kapsül, bağlar, kaslar) kısalması veya sertleşmesi sonucu ortaya çıkar ve günlük yaşam aktivitelerini önemli ölçüde kısıtlayabilir.
Sert Dirseğin Başlıca Nedenleri
- Dirsek Kırıkları: Dirsek eklemini oluşturan kemiklerdeki (humerus, radius, ulna) kırıklar en yaygın nedenlerdendir. İyileşme sürecinde hareketsizlik (alçı) sertliğe yol açabilir.
- Çıkıklar: Dirsek çıkıkları, eklem kapsülü ve bağlarda ciddi hasara neden olarak sertleşmeye zemin hazırlar.
- Zorlanma ve Burkulmalar: Aşırı kullanım veya travmatik yaralanmalar sonrası gelişen tendinit veya bağ yaralanmaları.
- Yanıklar: Dirsek bölgesindeki ciddi yanıklar, cilt ve altındaki dokularda büzüşmeye (skar dokusu) neden olarak hareketi kısıtlayabilir.
- Uzun Süreli Hareketsizlik: Felç (inme), sinir yaralanmaları veya uzun süreli alçı uygulamaları sonrası eklem sertleşebilir.
- Artrit: Osteoartrit (kireçlenme) veya romatoid artrit gibi eklem iltihabına neden olan durumlar.
- Ameliyat Sonrası: Dirsek bölgesinde yapılan cerrahiler sonrası iyileşme sürecinde oluşan skar dokusu.
Sert Dirsek Tedavi Yöntemleri
Tedavi, sertliğin şiddetine, nedenine ve süresine bağlı olarak değişir. Temel amaç, ağrıyı azaltmak ve hareket açıklığını mümkün olduğunca geri kazanmaktır.
1. Konservatif (Cerrahi Olmayan) Tedaviler
Bu yöntemler, genellikle hafif ve orta şiddetteki vakalarda veya ameliyat sonrası rehabilitasyon sürecinde uygulanır. - Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Tedavinin temel taşıdır. Fizyoterapist eşliğinde yapılan özel egzersizler (germe ve güçlendirme) hareket açıklığını artırmayı hedefler.
- Germe Egzersizleri: Dirseği düzleştirme (ekstansiyon) ve bükme (fleksiyon) yönünde düzenli ve nazikçe germek.
- Splint veya Dinamik Ortez Kullanımı: Özellikle geceleri veya istirahat sırasında kullanılan, dirseği belirli bir pozisyonda tutarak yumuşak dokuları germeye yardımcı olan cihazlar.
- Sıcak ve Soğuk Uygulama: Sıcak uygulama, egzersiz öncesi kasları gevşetmek ve kan akışını artırmak için; soğuk uygulama ise egzersiz sonrası oluşan ağrı ve şişliği azaltmak için kullanılır.
- İlaç Tedavisi: Ağrı ve enflamasyonu kontrol altına almak için steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler) reçete edilebilir.
- Manipülasyon: Fizyoterapist veya doktor tarafından, anestezi altında veya altında olmadan, dirsek ekleminin kontrollü bir şekilde hareket ettirilmesi işlemidir.
2. Cerrahi Tedaviler
Konservatif yöntemlerle sonuç alınamayan, şiddetli ve uzun süreli vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. - Artroskopik Serbestleştirme: Kapalı ameliyat yöntemidir. Dirseğe açılan küçük kesilerden sokulan kamera ve aletlerle eklem içindeki yapışıklıklar temizlenir, sertleşmiş kapsül gevşetilir. İyileşme süreci açık cerrahiye göre daha hızlıdır.
- Açık Cerrahi Serbestleştirme: Daha karmaşık vakalar için tercih edilir. Dirsek eklemine daha büyük bir kesi yapılarak eklem kapsülünün çıkarılması (kapsülektomi), kemik çıkıntılarının törpülenmesi (osteofitektomi) veya kas-tendon birimlerinin gevşetilmesi işlemleri yapılır.
- Dış Fiksatör Uygulaması: Çok şiddetli vakalarda, eklemin çevresine yerleştirilen bir dış iskelet sistemi ile dirsek, haftalar boyunca çok yavaş ve kontrollü bir şekilde açılarak hareket kazandırılır.
- Artroplasti (Dirsek Protezi): İleri derecede kireçlenme olan ve ağrının çok şiddetli olduğu, genellikle yaşlı hastalarda uygulanan bir yöntemdir. Aşınmış eklem yüzeyleri, metal ve plastikten yapılmak bir protez ile değiştirilir.
Önemli Uyarılar
- Kendi kendinize sert ve agresif germe hareketleri yapmaktan kaçının. Bu, dokularda daha fazla hasara ve sertliğin artmasına neden olabilir.
- Dirsek sertliğiniz varsa, mutlaka bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurun. Doğru teşhis, tedavinin en önemli ilk adımıdır.
- Erken dönemde başlanan fizik tedavi, cerrahi gereksinimini büyük ölçüde azaltabilir.
- Ameliyat sonrası fizik tedavi programına harfiyen uymak, başarılı bir sonuç için hayati öneme sahiptir.
Tedavi süreci sabır ve istikrar gerektirir. Doktorunuz ve fizyoterapistinizin önerileri doğrultusunda hareket etmek, dirsek fonksiyonlarınızı en iyi seviyede geri kazanmanıza yardımcı olacaktır. |
