Patojen hastalıklara hangi mikroorganizmalar neden olur?

Patojen hastalıklar, insan vücuduna girerek enfeksiyona veya hastalığa yol açabilen mikroorganizmalar tarafından oluşturulur. Bu mikroorganizmalar genellikle bakteri, virüs, mantar ve parazit olarak sınıflandırılır. Aşağıda, her bir grubun genel özellikleri ve neden olduğu yaygın hastalıklarla ilgili detaylı bilgiler bulunmaktadır.

Bakteriler, tek hücreli mikroorganizmalardır ve bazıları insan sağlığı için faydalı olsa da, patojen olanları ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Genellikle antibiyotiklerle tedavi edilirler.

• Örnekler: Streptococcus (boğaz enfeksiyonu), Staphylococcus (cilt enfeksiyonları), Escherichia coli (E. coli) (gıda zehirlenmesi), Mycobacterium tuberculosis (verem).

Virüsler, konak hücrelere girerek çoğalan ve hastalıklara yol açan küçük enfeksiyöz ajanlardır. Antibiyotikler virüslere etki etmez; antiviral ilaçlar veya aşılar kullanılır.

• Örnekler: İnfluenza virüsü (grip), Rhinovirüs (soğuk algınlığı), HIV (AIDS), SARS-CoV-2 (COVID-19), Hepatit B ve C virüsleri (karaciğer enfeksiyonları).

Mantarlar, genellikle toprakta veya organik maddelerde bulunan ökaryotik organizmalardır. Bazı türleri insanlarda deri, tırnak veya sistemik enfeksiyonlara neden olabilir.

• Örnekler: Candida albicans (pamukçuk veya vajinal mantar enfeksiyonları), Dermatofitler (saçkıran veya ayak mantarı), Aspergillus (alerjik reaksiyonlar veya akciğer enfeksiyonları).

Parazitler, konak organizmadan beslenerek yaşayan ve genellikle tropikal bölgelerde yaygın olan mikroorganizmalardır. Protozoa (tek hücreli) ve helmintler (solucanlar) gibi alt gruplara ayrılırlar.

• Örnekler: Plasmodium türleri (sıtma), Giardia lamblia (ishal), Tenya (bağırsak enfeksiyonları), Schistosoma (şistozomiyaz).

Patojen mikroorganizmalar, hava, su, gıda, temas veya vektörler (sivrisinek gibi) yoluyla yayılabilir. Hastalıklardan korunmak için hijyen, aşılama, temiz su kullanımı ve vektör kontrolü gibi önlemler alınmalıdır. Eğer enfeksiyon belirtileri gözlemlenirse, bir sağlık uzmanına danışmak ve uygun tedaviye başvurmak önemlidir.