Akciğerde pıhtılaşma nasıl anlaşılır?

Akciğerde pıhtılaşma, tıbbi adıyla pulmoner emboli (PE), genellikle bacaklardaki veya vücudun başka bir bölgesindeki bir toplardamardan kopan kan pıhtısının akciğer atardamarlarını tıkaması sonucu oluşan ciddi bir durumdur. Bu durum, akciğerlere giden kan akışını engelleyerek hayati tehlike yaratabilir. Erken teşhis ve tedavi çok önemlidir.

Belirtiler, pıhtının büyüklüğüne ve akciğerdeki yerine göre değişiklik gösterebilir. Bazı kişilerde hiç belirti olmayabilir veya hafif şikayetler görülebilirken, büyük bir pıhtı ani ölüme yol açabilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Nefes Darlığı: Ani başlayan ve genellikle fiziksel aktivite ile ilişkisiz olan nefes darlığı en sık görülen belirtidir. Dinlenirken bile ortaya çıkabilir.
• Göğüs Ağrısı: Genellikle keskin, bıçak saplanır gibi bir ağrı olup, derin nefes almakla, öksürmekle veya yemek yemekle şiddetlenebilir. Bazen kalp krizi ağrısına benzer şekilde göğüs kafesinin orta bölgesinde baskı hissi de olabilir.
• Öksürük: Genellikle kuru olabilir, ancak bazen kanlı balgam (pembe, kırmızı veya kahverengi) da görülebilir.
• Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı (Çarpıntı): Kalp, tıkanıklığı aşmak için daha hızlı atmaya başlar.
• Baş Dönmesi, Bayılma veya Sersemlik Hissi: Beyne yeterli oksijen gitmemesinden kaynaklanır.
• Aşırı Terleme ve Ani Başlayan Kaygı.
• Bacaklarda Ağrı, Şişlik, Kızarıklık veya Sıcaklık: Bu belirtiler, pıhtının kaynağı olan derin ven trombozunu (DVT) işaret eder.

Yukarıdaki belirtilerden herhangi biri, özellikle ani nefes darlığı, göğüs ağrısı veya kanlı öksürük ortaya çıkarsa, derhal acil tıbbi yardım alınması (112 aranması) hayati önem taşır. Zaman kaybetmeden müdahale edilmesi gereken bir durumdur.

Akciğerde pıhtılaşmadan şüphelenildiğinde, doktorunuz belirtilerinizi dinleyip fizik muayene yaptıktan sonra çeşitli testler isteyecektir:

• D-Dimer Kan Testi: Kandaki pıhtılaşma ürünlerini ölçer. Negatif çıkması pıhtı olasılığını büyük ölçüde düşürür.
• Bilgisayarlı Tomografili Anjiyografi (BT Anjiyo): Akciğer damarlarında pıhtı olup olmadığını göstermek için en sık kullanılan ve en kesin yöntemlerden biridir.
• Ventilasyon-Perfüzyon (V/Q) Sintigrafisi: Özellikle BT çekilemeyen hastalarda (hamileler gibi) kullanılan bir nükleer tıp görüntüleme yöntemidir.
• Akciğer Röntgeni: Diğer nedenleri (zatürre gibi) elemek için kullanılır, ancak pıhtıyı doğrudan göstermez.
• Ekokardiyografi: Kalbin ultrasonla görüntülenmesidir. Pıhtının kalp üzerindeki etkisini değerlendirir.
• Bacak Ultrasonu: Bacaklardaki derin ven trombozunu tespit etmek için kullanılır.

Aşağıdaki durumlar pulmoner emboli riskini artırır:

• Uzun süre hareketsiz kalmak (uzun uçak yolculuğu, yatak istirahati)
• Ameliyat geçmişi (özellikle kalça/diz protezi)
• Kanser ve kanser tedavileri
• Kalp yetmezliği veya inme öyküsü
• Gebelik ve doğum sonrası dönem
• Doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi kullanımı
• Sigara kullanımı
• Obezite
• Ailede kan pıhtılaşması öyküsü olması

Akciğerde pıhtılaşma, ani başlayan nefes darlığı, göğüs ağrısı ve kanlı öksürük gibi belirtilerle kendini gösteren acil bir durumdur. Bu belirtileri yaşayan bir kişi vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Tanı için genellikle BT anjiyografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Erken teşhis ve tedavi ile tamamen iyileşmek mümkündür.