Diz kapağı kıkırdak erimesi tedavisi nasıl yapılır?

Diz kapağı kıkırdak erimesi, diz kapağının (patellanın) alt yüzeyini kaplayan kıkırdağın yumuşaması, aşınması veya yıpranması durumudur. Tıbbi olarak "Kondromalazi Patella" olarak adlandırılır. Tedavi, durumun şiddetine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Genellikle cerrahi olmayan (konservatif) yöntemlerle başlanır ve bu yöntemler çoğu hastada başarılı sonuçlar verir.

Bu yöntemler, semptomları hafifletmeyi, kıkırdağın daha fazla hasar görmesini engellemeyi ve diz fonksiyonunu iyileştirmeyi amaçlar.

• Dinlenme ve Aktivite Modifikasyonu: Ağrıyı tetikleyen koşma, zıplama, uzun süreli diz çökme gibi yüksek etkili aktivitelerden kaçınmak önemlidir. Dizin aşırı kullanımını önlemek için aktiviteler geçici olarak azaltılır veya değiştirilir.
• Fizik Tedavi ve Egzersizler: Fizik tedavi, tedavinin temel taşıdır. Amacı, diz çevresindeki kasları, özellikle kuadriseps (üst bacak) kaslarını güçlendirmek ve dengeyi sağlamaktır.
• Ağrı ve İltihap Kontrolü: Ağrı ve iltihabı azaltmak için nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler) kullanılabilir. Buz uygulaması da ağrı ve şişliği hafifletmek için etkilidir.
• Kilo Kontrolü: Fazla kilo, diz eklemine binen yükü önemli ölçüde artırır. Kilo vermek, semptomların hafiflemesine ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlamasına yardımcı olur.
• Dizlik ve Bantlama: Dizlikler veya bantlar, diz kapağının doğru pozisyonda kalmasına yardımcı olarak ağrıyı azaltabilir ve stabilite sağlayabilir.
• Enjeksiyon Tedavileri
• Hyaluronik Asit Enjeksiyonları: Eklem sıvısını taklit ederek kayganlaştırıcı ve amortisör görevi görürler.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Güçlü anti-inflamatuar etki göstererek şiddetli ağrı ve iltihabı hızla azaltırlar. Sık kullanımı kıkırdağa zarar verebileceğinden dikkatli uygulanır.
• PRP (Plateletten Zengin Plazma) ve Kök Hücre Enjeksiyonları: Vücudun kendi iyileşme mekanizmalarını harekete geçirerek kıkırdak onarımını teşvik etmeyi amaçlayan yenilikçi tedavilerdir.

Cerrahi olmayan tedavilere yanıt alınamadığında veya kıkırdak hasarı çok ileri düzeyde olduğunda cerrahi seçenekler değerlendirilir.

• Artroskopik Temizlik (Debridman): Artroskopik cerrahi ile diz eklemine küçük bir kamera ve aletler yerleştirilir. Yıpranmış, gevşek kıkırdak parçaları temizlenir ve eklem yüzeyi düzleştirilir. Bu işlem, mekanik semptomları (takılma, kilitlenme) gidermek için sıklıkla kullanılır.
• Kıkırdak Stimülasyon Teknikleri (Kemik İliği Uyarılması): Bu teknikler, kıkırdağın kendini yenilemesi için altındaki kemiğe küçük delikler açılmasını içerir. Bu deliklerden kemik iliğindeki kök hücreler ve büyüme faktörleri eklem boşluğuna sızarak yeni, ancak tam olarak orijinal kıkırdak yapısında olmayan bir doku (fibrokartilaj) oluşumunu sağlar. Mikrokırık (Microfracture) yöntemi bu grubun en yaygın örneğidir.
• Osteokondral Greftleme: Vücudun dizin az yük binen başka bir bölgesinden alınan sağlıklı kıkırdak ve kemik dokusu (greft), hasarlı bölgeye nakledilir. Bu, daha büyük ve lokalize kıkırdak defektleri için uygun bir yöntemdir.
• Otolog Kondrosit İmplantasyonu (ACI): Bu iki aşamalı bir prosedürdür. İlk ameliyatta hastanın dizinden küçük bir kıkırdak parçası alınır ve laboratuvarda çoğaltılır. İkinci ameliyatta ise bu çoğaltılmış kıkırdak hücreleri, hasarlı bölgeye enjekte edilir. Bu yöntem, genç ve aktif hastalarda büyük kıkırdak kayıpları için kullanılır.
• Diz Kapağı Pozisyonunu Düzeltici Ameliyatlar: Diz kapağının yanlış hizalanması (patellar maltracking) sorunun temel nedeni ise, diz kapağını saran yumuşak dokuları gevşetmek veya sıkmak suretiyle diz kapağının pozisyonunu düzelten ameliyatlar yapılabilir.

Tedavi sürecinin ve iyileşmenin ayrılmaz bir parçasıdır.

• Düşük Etkili Egzersizlere Yönelin: Yüzme, bisiklet sürme (yüksek sele ile) gibi diz eklemine daha az yük bindiren sporları tercih edin.
• Uygun Ayakkabı Kullanın: Dengeyi ve yük dağılımını iyileştiren, destekleyici ayakkabılar giyin.
• Kas Esnekliğini Koruyun: Düzenli germe egzersizleri yaparak kasların esnek kalmasını sağlayın.
• Doğru Diz Mekaniğine Dikkat Edin: Merdiven inip çıkarken, ağırlık kaldırırken dizlerinizi doğru pozisyonda kullanmaya özen gösterin.

Diz kapağı kıkırdak erimesi tedavisi kişiye özeldir. Hafif ve orta şiddetli vakalar genellikle fizik tedavi, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri ile başarılı bir şekilde yönetilebilir. İlerlemiş vakalarda ise çeşitli cerrahi seçenekler mevcuttur. Doğru teşhis ve size uygun tedavi planı için bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmanız en doğru adım olacaktır. Erken teşhis ve müdahale, uzun vadeli sonuçları önemli ölçüde iyileştirebilir.