Diz Kapağı Kayması (Patellar Subluksasyon/Dislokasyon) Nedir?
Diz kapağı (patella), uyluk kemiği (femur) üzerinde bulunan ve diz ekleminin düzgün hareket etmesini sağlayan bir kemiktir. Diz kapağı kayması, bu kemiğin normal pozisyonundan çıkması durumudur. Genellikle ani dönüşler, zıplama, düşme veya doğrudan darbe sonucu oluşur. Bu durum, ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve bazen dizde "boşalma" hissi gibi belirtilere yol açar.
Diz Kapağı Kayması Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi, kaymanın şiddetine, tekrarlayıcı olup olmamasına ve hastanın yaşına göre değişir. Genellikle cerrahi olmayan (konservatif) yöntemlerle başlanır, ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
- İlk Müdahale ve Akut Dönem Tedavisi
Diz kapağı kayması sonrası ilk yapılması gerekenler: - Dinlenme: Dizi zorlayıcı aktivitelerden kaçının.
- Buz Uygulama: Şişliği ve ağrıyı azaltmak için günde 3-4 kez 15-20 dakika buz uygulayın.
- Kompresyon: Diz bandajı veya dizlik kullanarak şişliği kontrol altına alın.
- Yüksekte Tutma: Dizi kalp seviyesinden yukarıda tutarak şişliği azaltın.
Ağrı kesici ve anti-inflamatuar ilaçlar (örneğin ibuprofen) doktor önerisiyle kullanılabilir.
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Fizik tedavi, diz kapağı kayması tedavisinin temelini oluşturur. Amaç, diz çevresindeki kasları güçlendirerek diz kapağının stabilitesini artırmaktır. Fizik tedavi programı şunları içerir: - Kuadriseps (uyluk ön kası) güçlendirme egzersizleri.
- Kalça ve kalça dışı kasların dengelenmesi.
- Denge ve propriosepsiyon (eklem pozisyon hissi) eğitimi.
- Esneklik egzersizleri.
Fizik tedavi süreci genellikle 6-8 hafta sürer ve tekrarlayan kaymaları önlemede kritik öneme sahiptir.
- Dizlik ve Destekleyici Ekipman Kullanımı
Diz kapağını yerinde tutmaya yardımcı olan özel dizlikler (örneğin, patellar stabilizatör dizlik) kullanılabilir. Bu dizlikler, özellikle spor aktiviteleri sırasında koruma sağlar.
Cerrahi müdahale, aşağıdaki durumlarda gerekli olabilir: - Tekrarlayan diz kapağı kaymaları.
- Kıkırdak hasarı veya kemik kırığı gibi eşlik eden yaralanmalar.
- Yoğun bağ yırtıkları (örneğin, medial patellofemoral ligament - MPFL yırtığı).
- Konservatif tedaviye rağmen şikayetlerin devam etmesi.
Cerrahi yöntemler şunları içerir: - MPFL tamiri veya rekonstrüksiyonu: Diz kapağının stabilitesini sağlayan bağın onarılması.
- Diz kapağı hizalaması (realignman) ameliyatları: Diz kapağının yük dağılımını düzelten kemik ameliyatları.
- Artroskopik cerrahi: Diz içindeki hasarlı dokuların temizlenmesi.
Cerrahi sonrası fizik tedavi, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır ve genellikle 4-6 ay sürebilir.
Önemli Uyarılar ve Öneriler
- Diz kapağı kayması şüpheniz varsa, mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurun.
- Erken teşhis ve tedavi, uzun vadeli komplikasyonları (kireçlenme gibi) önleyebilir.
- Düzenli egzersiz ve kilo kontrolü, diz sağlığı için önemlidir.
- Spor öncesi ısınma ve germe egzersizleri yapın.
Diz kapağı kayması tedavisi kişiye özeldir; bu nedenle doktorunuzun önerilerine sadık kalmanız en doğru yaklaşım olacaktır.
|
