Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), toplumsal sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilmelidir. Bu hastalıklar hakkında yeterince bilgi sahibi olunmaması, hastalıklardan korunmak için gereken önlemlerin alınmaması ve bu konuda yeterince bilinçli olunmaması, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yaygınlaşmasına yol açmıştır. Bu hastalıklarda sadece hastanın değil, cinsel partnerinin de tedavi edilmesi önemlidir. Aksi takdirde tedavi amacına ulaşamaz. Hastalıkların toplumda herkeste görülme riski vardır. Sosyokültürel ve ekonomik seviye ayrımı yapılmadan herkes risk altında kabul edilir. Özellikle cinsel yaşamda çok eşlilik ve erken yaşta cinsel yaşamın başlaması, hastalıkların yayılma riski açısından tehlikeyi arttırmaktadır. Enjeksiyonlarda kirli iğne kullanımı ve kan ürünleri nakli de hastalıkların bulaşmasına uygun zemin hazırlar.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar virüs ve bakteriler yoluyla yayılır. Vücutta nemli ve sıcak alanlarda üreme ve çoğalma özelliği bulunan bu virüs ve bakteriler için cinsel bölge oldukça uygun bir ortamdadır. Cinsel ilişki sırasında da bakteri ve virüsler vücut sıvılarıyla kişiden kişiye kolaylıkla geçer. Mikroorganizmaların bazı türlerinin yayılma yolu, kan ve kan ürünlerinin kullanımıyla da olabilir. Nadiren, bakteri ve virüslerin yayılımı taşıyıcı anneden bebeğine doğum ya da emzirme sürecinde olabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların ortak kullanılan giysilerden, el sıkışma gibi temaslardan, tuvaletten bulaşma riski bulunmamaktadır.

Bakteri kökenli olan bu cinsel yolla bulaşan hastalıklar toplumda oldukça sık görülür. Belirtileri ise erkeklerde penisten gelen yapışkan tarzda beyaz-sarı renkte akıntı, idrarda yanma sorunudur. Kadınlarda ise adet döngüsü dışında kanama olması, karnın altında ağrı, vajinal akıntı gibi belirtilere yol açar. Bazı hastalarda belirti olmadan da ilerleyebilir. Hastalıkların bulaşma riski eğer hasta olan erkekse, tek cinsel ilişki sonrasında kadına %50 oranında, çok sayıda cinsel ilişki sonrasında %90 oranında olur. Kadın hasta olursa, erkeğe bulaşma riski tek ilişki sonrası %20, çok sayıda ilişki sonrası %60-80 oranında olur. Hastalıkların teşhisi idrar ya da akıntı örneğinden yapılır. Tedavi mutlaka eşle birlikte antibiyotikli ilaçlarla yapılır. Gebe kadınlarda bel soğukluğu düşük ve erken doğum nedeni olabilir. Bebeğe doğumda bulaşabilir, gözlerde akıntıyla ilerleyen ve körlük yapabilen hastalığa neden olabilir.

Cinsel yolla bulaşan siğillerin nedeni Human Papilloma Virüs'tür. 1-6 ay süren kuluçka dönemi sonrasında genital bölgede, anüs, penis, vajinada farklı büyüklüklerde, ağrısız, pürtüklü yapıda siğil oluşumları gözlenir. Tedavi edilmedikleri takdirde sayıları artar ve cinsel organları kaplayacak düzeye gelebilir. Tedavide lazer yöntemi, yakma, kimyasalla eritme, dondurma, kesme gibi yöntemler kullanılır. İlaçla tedavisi bulunmamaktadır. Araştırmalar genital siğil ve rahim kanseri arasında bir bağlantı olduğunu da belirlemiştir.

Hastalığın herpes simplex virüs tip 2 etkeni nedeniyle cinsel ilişki sırasında bulaşması söz konusudur. Virüsün diğer tipi olan Tip 1 cinsel ilişki dışında cilt temasıyla bulaşır. Tedavisi uzun bir süreci kapsar ve oldukça zor olur.

Bakteri kökenli olan cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasındadır. Cinsel yönden aktif genç kadınlarda sıkça görülür. Vajinal akıntı, kaşıntı, kızarıklık, sık idrara çıkma, ağrılı cinsel ilişki, karın alt kısmında huzursuzluk, idrar yaparken ağrı gibi belirtileri olabilir. Tedavisinde antibiyotiklerden faydalanılır.

HIV virüsünün yol açtığı ve hala tedavisi bulunmayan ölümcül bir hastalıktır. Bağışıklık sistemine saldıran virüs cinsel ilişkiyle bulaşır. Bunun yanında kan ve kan ürünleri nakliyle, kan yoluyla, gebelikle, doğum ve emzirmeyle bebeğe de bulaşabilir. Başlangıçta grip gibi belirtileri olur. Bunlar 1-4 haftada yok olur. Yıllarca vücuttaki virüsün başka belirtisi olmayabilir. Fakat kan testi yapılırsa, AIDS teşhisi kolayca konulabilir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında olan frengi, yaşamı tehdit eden bakteri kökenli hastalıklardandır. Cinsel organlarda ağrısız ve krater gibi yarayla kendini gösterir. Anüste, ellerde ve ağız kenarında da yara oluşabilir. Tedavisi yapılmadığı takdirde hastanın merkezi sinir sistemini etkileyebilir.

Virüs kaynaklı olan bu hastalık karaciğeri etkiler. Cinsel yolla bulaşan türleri Hepatit B ve C'dir. Virüs bulaştığı zaman sadece grip gibi belirtiler gösterebilir. Ancak taşıyıcı kişilerin çoğunda belirtiler olmaz. Karaciğeri etkilediği zaman göz aklarında sararma, cilt sararması, karaciğer fonksiyon testlerinin bozuk çıkması gibi belirtiler oluşur. Bunun ilerisi karaciğer kanseri ve ölüm gibi ciddi sonuçlar doğurur. Aşılanma hepatit B için önemli bir korunma yöntemidir. Ancak hepatit C için aşı bulunmamaktadır.